Studia osoby z niepełnosprawnością
Z roku na rok polskie uczelnie coraz lepiej dostosowują się do potrzeb osób niepełnosprawnych. Problemy z poruszaniem się i inne dysfunkcje organizmu nie są już dziś przeszkodą, by studiować.
W 1999 r. na polskich uczelniach było mniej niż dwa tysiące studentów z niepełnosprawnością. Do 2014 r. ta liczba wzrosła ponad piętnastokrotnie.
W zdobywaniu wyższego wykształcenia osobom z niepełnosprawnością pomagają różnego rodzaju dofinansowania i stypendia. Najważniejszy jest program „Aktywny Samorząd”, w ramach którego można ubiegać się o pokrycie m.in. kosztów czesnego, dojazdu na uczelnię, zakupu książek czy sprzętu służącego do nauki.
Gdzie szukać pomocy?
Standardem stało się już uruchamianie na uczelniach Biur ds. Osób Niepełnosprawnych lub powoływanie Pełnomocników Rektora ds. Osób Niepełnosprawnych. Mają umożliwiać studentom z niepełnosprawnością pełne uczestnictwo w procesie kształcenia, życiu społecznym, naukowym i kulturalnym. Udzielają także studentom wsparcia w rozwiązywaniu ich problemów na uczelni i reprezentują ich interesy w środowisku akademickim. To w takich jednostkach na uczelni należy szukać informacji o warunkach studiowania osób z niepełnosprawnością i tam pytać o wszystkie kwestie, które wydają się nam problematyczne.
W ostatnich latach polskie uczelnie znacznie rozbudowywały swoje kampusy i zmodernizowały je. W ramach tych prac budują podjazdy, instalują windy i wyznaczają miejsca parkingowe dla osób niepełnosprawnych. Wyposażają także sale dydaktyczne w pętle indukcyjne i nadajniki radiowe, a na drzwiach umieszczają brajlowskie oznaczenia. W ten sposób likwidują bariery, które do tej pory utrudniały studiowanie osobom niepełnosprawnym.
Cyfrowe wersje pomogą w nauce
We wszystkich większych uczelniach powstały już pracownie usług cyfryzacyjnych. Wypożyczają one studentom specjalistyczny sprzęt, taki jak dyktafony, GPS, lupy powiększające, powiększalniki, notebooki czy system FM wspomagający słyszenie. Pracownie przekształcają też drukowane materiały dydaktyczne do potrzeb studentów z dysfunkcją wzroku. Wykorzystują przy tym np. pismo brajla, powiększoną czcionkę, elektroniczny zapis dokumentów w formie tekstowej czy nagrywanie publikacji w wersji audio.
Takie jednostki zajmują się także digitalizacją i adaptacją opublikowanych wcześniej materiałów na wersję cyfrową lub dźwiękową. Pracownie cyfryzacyjne działają m.in na Uniwersytecie Warszawskim, Gdańskim, Wrocławskim, Uniwersytecie SWPS i Akademii Górniczo-Hutniczej.
Cyfrowe i dźwiękowe wersje materiałów są katalogowane w ramach biblioteki cyfrowej. Z jej zasobów mogą oczywiście swobodnie korzystać studenci z dysfunkcją wzroku. Taką działalność prowadzą m.in. Uniwersytet SWPS, Uniwersytet Adama Mickiewicza czy Uniwersytet Warszawski. Są one uczelniami partnerskimi projektu „ABC – Akademicka Biblioteka Cyfrowa”. To platforma gromadząca skatalogowane materiały dydaktyczne zaadaptowane do potrzeb użytkowników niewidomych i niedowidzących. Umożliwia wymianę zasobów uczelni z całej Polski.
Coraz lepiej przystosowane są także uczelniane biblioteki i czytelnie, w których stworzono stanowiska komputerowe dla osób niewidomych i niedowidzących. Są one wyposażone w specjalistyczny sprzęt i oprogramowanie oraz powiększalniki tekstu (tak jest np. na Uniwersytecie Gdańskim, Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej czy na Uniwersytecie Adama Mickiewicza) .
Możesz mieć asystenta
Duże uczelnie udostępniają swoim studentom pokoje w dostosowanych do ich potrzeb akademikach. Uniwersytet Warszawski ma 66 takich miejsc dla osób z niepełnosprawnością ruchową, a Akademia Górniczo-Hutnicza dysponuje ponad 20 pokojami przygotowanymi dla osób mających problemy z poruszaniem się oraz dwoma pokojami dla osób niesłyszących.
W niektórych akademikach można natomiast zamieszkać w pokoju razem z asystentem. Taka osoba zazwyczaj mieszka w domu studenckim na preferencyjnych warunkach. Jest to możliwe np. na AGH.
Wiele uczelni oferuje również usługi asystenckie, które obejmują pomoc w sporządzaniu notatek, w przemieszczaniu się po uczelnianych budynkach czy w odszukiwaniu materiałów w bibliotekach. Taką możliwość zapewniają m.in. SWPS, UMCS, UW, AGH, UAM czy UWr.
Niektóre większe uczelnie organizują studentom niepełnosprawnym ruchowo lub mającym problem z samodzielnym przemieszczaniem się transport z miejsca zamieszkania na uczelnię i z powrotem (np. Uniwersytet Warszawski). Na większości egzaminy są dostosowywane do potrzeb osób z różnego rodzaju dysfunkcjami.
Osoby niewidome mogą zaliczyć egzamin pisemny w formie ustnej, pisać go na komputerze lub skorzystać z pomocy uczelnianego asystenta. Osoby słabowidzące mogą z kolei zdawać egzamin na arkuszach z powiększonym drukiem. Studenci mający problem z odczytywaniem tradycyjnego druku mają też dodatkowy czas na przeczytanie poleceń (tak jest np. na UAM i AGH).
Nauka języków, sport…
Uczelnie organizują też swoim niepełnosprawnym studentom wiele dodatkowych zajęć i usług specjalistycznych, uwzględniających ich potrzeby. Osobom niesłyszącym i niedosłyszącym proponuje się np. lektoraty językowe przy użyciu interaktywnych tablic multimedialnych, lektoraty z języka polskiego czy też konsultacje logopedyczne (np. na UAM i AGH). Coraz częściej organizuje się konsultacje psychiatrów, psychologów, coachów czy doradców zawodowych, jak np. na SWPS. Tam także osoby niesłyszące mogą korzystać z tłumacza języka migowego, a wykładowcy przejść podstawowy kurs nauki tego języka.
W różnoraki sposób uczelnie radzą sobie z zajęciami sportowymi dla osób z niepełnosprawnością. Niektóre proponują pomoc asystenta, który towarzyszy osobie z niepełnosprawnością w trakcie zajęć (tak dzieje się np. na UW i UAM), a inne umożliwiają zaliczenie tego przedmiotu poprzez zajęcia e-learningowe (jak choćby SWPS).
Dodatkowe zajęcia sportowe są organizowane np. na UMCS przez Zespół ds. Studentów Niepełnosprawnych i Centrum Kultury Fizycznej UMCS.
Studenci sami także działają
Podobne zespoły i zrzeszenia studentów niepełnosprawnych działają także na innych uczelniach. Integrują studentów niepełnosprawnych z ich kolegami, szerzą informacje na temat problematyki niepełnosprawności i aktywizują studentów z niepełnosprawnościami. Takie organizacje działają m.in. na SWPS i UAM.
Zrzeszenia największych krakowskich uczelni wydają nawet własną gazetkę – „Krakowski Semestralnik Studentów Niepełnosprawnych”, która jest dostępna dla osób z niepełnosprawnościami. Studenci z dysfunkcją wzroku mogą zapoznać się z nią w formie elektronicznej lub w brajlu, a niesłyszący w formie filmików w języku migowym.
Myśląc o przyszłości, warto więc zastanowić się nad możliwością studiowania i sprawdzić, jakie warunki oferuje uczelnia, na którą chcemy się wybrać.
Natalia Kalocińska, pedagog i trener z Fundacji Grupy ERGO Hestia na rzecz integracji zawodowej osób niepełnosprawnych Integralia.
Przydatne linki:
- http://www.pfron.org.pl/pl/programy-i-zadania-pfr/aktywny-samorzad/1644,dok.html
- http://www.pfron.org.pl/pl/komunikaty/2624,Zarzad-PFRON-przyjal-dokument-pn-Kierunki-dzialan-oraz-warunki-brzegowe-obowiazu.html
- http://www.umcs.pl/pl/student-z-niepelnosprawnoscia,147.htm
- http://bariery.ug.edu.pl/pl/dostepnosc_uniwersytetu_i_pomoce_techniczne_/
- http://www.bon.uw.edu.pl/
- http://www.swps.pl/warszawa/warszawa-uczelnia/warszawa-niepelnosprawni
- http://www.bon.agh.edu.pl/
- https://studenci.amu.edu.pl/studia/niepelnosprawni
- http://www.uni.wroc.pl/studenci/studenci-niepe%C5%82nosprawni-0
- http://www.niepelnosprawni.pl/ledge/x/203728