Dofinansowania dla pracodawców – wymagany dokument
z niepełnosprawnością, jest dofinansowanie do wynagrodzeń. Aby dopełnić potrzebnych formalności, pracodawca powinien posiadać dokumenty potwierdzające stopień i rodzaj niepełnosprawności swoich pracowników. Co dokładnie do nich należy?
Odpowiadając krótko – orzeczenie o niepełnosprawności. Na pierwszy rzut oka wydaje się, że sprawa jest oczywista. „Jeden dokument, ot wszystkie formalności” – może pomyśleć niejeden przedsiębiorca. Czy rzeczywiście?
Okazuje się bowiem, że w Polsce obowiązują dwa rodzaje orzecznictwa regulowane dwiema różnymi ustawami, które są prowadzone przez różne instytucje. Ogólnie rzecz ujmując wyróżnia się tak zwane:
- orzecznictwo do celów rentowych, które prowadzą lekarze orzecznicy ZUS oraz komisje lekarskie ZUS. Szczególnymi grupami są tutaj rolnicy i ich rodziny podlegający komisjom lekarskim Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS) a także tzw. służby mundurowe (policjanci, żołnierze, celnicy) i ich rodziny – podlegają komisjom lekarskim MON lub MSWiA.
- orzecznictwo do celów pozarentowych realizowane przez powiatowe lub miejskie zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności, gdzie stopień niepełnosprawności określa się jako znaczny, umiarkowany lub lekki.
Oba orzeczenia są podstawą otrzymania dofinansowania do wynagrodzenia dla pracownika – zgodnie z ustawą z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Nie oznacza to, że pracownik winien posiadać oba dokumenty, wystarczy jeden z wyżej wymienionych. Należy jednak wziąć pod uwagę, że w orzeczeniach wydawanych przez ZUS (do celów rentowych) nie określa się stopnia niepełnosprawności, który definiuje wysokość dofinansowania do wynagrodzenia – o tym więcej pisaliśmy w artykule: Refundacja kosztów zatrudnienia. Dlatego w ustawie o rehabilitacji określono również jakie inne orzeczenia, wydawane na podstawie odrębnych przepisów, można uznać za równoważne. I tak:
- Orzeczenie ZUS o całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji traktowane jest na równi z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.
- Orzeczenie ZUS o całkowitej niezdolności do pracy jest traktowane na równi z orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności.
- Orzeczenie ZUS o częściowej niezdolności do pracy (w niektórych przypadkach z celowością przekwalifikowania jest traktowane na równi z orzeczeniem o lekkim stopniu niepełnosprawności.
Podobnie honorowane są dawniej wydawane orzeczenia, (przed rokiem 1998), gdzie niepełnosprawność określało się za pomocą grup – analogicznie jak powyżej:
- pierwsza grupa inwalidzka to stopień znaczny,
- druga grupa inwalidzka, to stopień umiarkowany,
- trzecia grupa inwalidzka, to odpowiednik obecnie przyznawanego stopnia lekkiego niepełnosprawności.
Warto pamiętać, że orzeczenie o niepełnosprawności ma ściśle określony termin ważności i tylko ważne orzeczenie uprawnia pracodawcę do otrzymywania dofinansowania. Decyzja o przyznaniu lub kontynuowaniu renty inwalidzkiej, wydana przez ZUS, nie jest dokumentem uprawniającym pracodawcę do otrzymania dofinansowania do wynagrodzenia pracownika, którego ona dotyczy.
A co z orzeczeniami KRUS i wyrokami sądowymi?
W tym przypadku również orzeczenia KRUS muszą być wydane przed 1998 rokiem i pozostawać aktualne w chwili starania się o dofinansowanie do wynagrodzenia. Za równoważne uznaje się: ze znacznym stopniem niepełnosprawności te, które określają daną osobę za stale lub długotrwale niezdolną do pracy w gospodarstwie rolnym, przy czym posiadaczowi takiego orzeczenia musi przysługiwać prawo do zasiłku pielęgnacyjnego. Tych, którym taki zasiłek nie przysługuje traktuje się tak samo, jak osoby z orzeczonym stopniem lekkim.
Należy podkreślić, że również prawomocne wyroki i postanowienia sądu pracy i ubezpieczeń społecznych wydane w postępowaniu odwoławczym od orzeczenia wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności, jak i decyzji organu rentowego w sprawie prawa do świadczenia lub ustalenia jego wysokości, także oficjalnie przyznają status osoby niepełnosprawnej w rozumieniu ustawy o rehabilitacji. Ważne jest tutaj jednak to, że dokumenty te wydane są przez sąd.
Symbole niepełnosprawności w orzeczeniach
O ile stopień niepełnosprawności związany jest z konkretnym schorzeniem, w orzeczeniu wskazany jest również odpowiedni symbol przyczyny niepełnosprawności:
01-U – upośledzenie umysłowe,
02-P – choroby psychiczne,
03-L – zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu,
04-O – choroby narządu wzroku,
05-R – upośledzenie narządu ruchu,
06-E – epilepsja,
07-S – choroby układu oddechowego i krążenia,
08-T – choroby układu pokarmowego,
09-M – choroby układu moczowo-płciowego,
10-N – choroby neurologiczne,
11-1 – inne, w tym schorzenia: endokrynologiczne, metaboliczne, zaburzenia enzymatyczne, choroby zakaźne i odzwierzęce, zeszpecenia, choroby układu krwiotwórczego,
12-C – całościowe zaburzenia rozwojowe.
Symbole te są ważne dla pracodawców o tyle, że niektóre z nich uprawniają ich do starania się o podwyższoną kwotę dofinansowania do wynagrodzenia pracownika, są to tak zwane schorzenia specjalne/szczególne. Zalicza się do nich upośledzenie umysłowe (01-U), choroby psychiczne (02-P), epilepsję (06-E) i całościowe zaburzenia rozwojowe (12-C), a także utratę wzroku (04-o).
Co zrobić, jeśli dane orzeczenie nie jest uznawane?
W przypadku, gdy orzeczenie wydane na czas określony wygasa, a osoba niepełnosprawna nie przedstawiła w zakładzie pracy nowego orzeczenia, należy ją traktować jako osobę sprawną, aż do czasu przedstawienia przez nią kolejnego orzeczenia o stopniu niepełnosprawności.
Warto pamiętać o tym, że każda osoba, bez względu na to przez jaką instytucję została już orzeczona, może wystąpić z wnioskiem do powiatowego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności o ustalenie stopnia niepełnosprawności.
W ten sposób może uzyskać wyższy stopień określający stan jej zdrowia. Posiadając więc na przykład stopień lekki orzeczony przez ZUS, może jednocześnie posiadać inne orzeczenie, gdzie powiatowy zespół przyznał stopień umiarkowany.
Ważne! Jeżeli dany pracownik, posiada 2 różne orzeczenia, to pracodawca powinien brać pod uwagę to orzeczenie, które jest bardziej korzystne dla pracownika. Posiadacz orzeczenia ma również prawo wyboru, które z orzeczeń przedstawi pracodawcy. Może również nie przedstawić żadnego, jeśli tak zdecyduje. Nie może on jednak w takiej sytuacji ubiegać się o żadne udogodnienia, uprawnienia czy przywileje wynikające z faktu posiadania orzeczenia. Wiąże się to więc dla niego również z ryzykiem, o ile niepełnosprawność może spowodować wypadek w pracy. Pracodawca, który nie otrzymał stosownego dokumentu traktuje bowiem takiego pracownika zupełnie tak samo, jak innych pełnosprawnych pracowników.
Należy dodać, że wszystkie prawa i obowiązki oraz ewentualne przywileje wynikające z przedstawienia pracodawcy orzeczenia
o niepełnosprawności obowiązują od dnia złożenia dokumentu.
Podstawa prawna
- Ustawa z dnia 27.08.1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2011 r. nr 127, poz. 721 ze zm.)